Vierde en vijfde week

Mambo! (alles lekker?)

En dan hoor je 'poa' te antwoorden, wat zoveel betekent als: ja alles chill. Je kunt ook iemand begroeten met 'salama' (antwoord salama) of habari (antwoord nzuri (goed) of safi (prima)), hujambo (hoe gaat het met je, antwoord sijambo), shikamoo (respectvol gedag zeggen, antwoord marahaba). Ja ik hoor jullie denken, wat ingewikkeld, en dat is het ook wel, zelfs na 5 weken oefenen. Jahaaa 5 weken zitten er al bijna op, bizar! Nog een week in het ziekenhuis en dan op safari (swahili voor 'reis'). Goed, genoeg swahililessen vooralsnog, ik zal even een opsomming geven van mijn belevenissen in good old Shirati hospital.

Na mijn vorige stukje zijn we een weekendje naar Musoma geweest, 2 tot 4 uur rijden hier vandaan, afhankelijk van wat voor vervoer je hebt en hoeveel je wilt betalen. Gekozen voor 2 uur, en direct na de lunch weggereden dus om vier uur lagen we aan het strand! Buiten de gewoonlijke activiteiten aldaar waar ik eerder geloof ik al iets over heb geschreven, zijn we zaterdag met een blauwe houten krakkemikkige boot een razende tocht gaan maken op het meer. Enorme rotsen met 1000en vogels en onderweg een eilandje met 2000 bewoners en verder vrij weinig: ze leven er van de visvangst, er staan wat lemen huisjes en er lopen verdwaalde dieren rond. Geen stromend water, geen elektriciteit, geen dokter of anderszins zorgverlening behalve de traditional healer. Iedereen wast zich in het meer, waardoor je 80% kans hebt om schistosomiasis op te lopen (wormachtige die zorgt voor vreselijke problemen aan je lever, uiteindelijk milt en spataderen in je slokdarm waardoor men bloed gaat overgeven...pole sana (erg sorry) voor het smerige verhaal maar het is hier aan de orde van de dag. Helaas hebben deze mensen geen keus.

Inmiddels heb ik ditzelfde weekend kunnen regelen dat er iemand van het ziekenhuis in de grootste stad in de buurt op 8 uur rijden van hier allerlei medicijnen is gaan kopen van de donaties op mijn verjaardag (papapapaaaam....850,- euro opgehaald :))! Echt te gek: heel veel antibiotica, medicijnen tegen ernstige worminfecties, pijnstillers, gips, hechtingen, voedingsbuisjes voor te vroeg geboren kinderen (uiteraard geen kinder-IC hier dus we moeten roeien met de riemen die we hebben), belangrijke medicijnen om op de maternityward (zwangeren) te gebruiken. Het is heel fijn om te zien dat ze er hier erg blij mee zijn en dat het meeste dezelfde dag of een paar dagen later al wordt gebruikt. In die grote stad, Mwanza, heb ik ook maar meteen een nieuwe batterij voor mijn leensmartphone laten kopen want die hield het niet langer vol dan een uurtje. Heel fijn om ook die weer werkend te hebben!

Verder veel bevallingen begeleid, helaas ook weer enkele dode kinderen, een paar ernstig zieke zwangeren die we hebben kunnen beter maken, en het leven van een kind gered!! Kwam blauw en niet ademend ter wereld, de nursi legde m op de beademingstafel en na 5 minuten beademen kreeg het kind zijn ademhaling en kleur terug en weer een kwartier later kon het zelfs een beetje huilen! Dat zijn de gelukkige momenten waar ik blij van word. Deze week ook best veel kunnen opereren. Dat is nog wel een bijzondere ervaring die ik met jullie wil delen: the OT (operating theatre) bestaat uit twee 'grote' operatiekamers en een kleine voor de simpelere ingrepen. In een van de twee grote kamers is airco, in de ander niet, net als dat in die ander de zogenaamde 'zuig' of 'suction' eigenlijk nooit werkt. Bij een bloederige operatie wordt al het bloed dus maar op de grond gegooid bij gebrek aan beter. Verder moet iedereen die zich in de theatre bevindt zich in een OKpak hijsen (blauw shirt en blauwe broek, zelfde als in NL) maaarrrrr helaas is er soms een groot tekort of zijn alle normale maten al gepakt door anderen en blijven de XS en XXL over. Ik ga voor de laatste, ghehe, om gênante situaties te voorkomen. En dan trek je witte kaplaarzen aan, doe je een stoffen mondkapje voor en een stoffen mutsje op. Dit alles wordt dagelijks gewassen en dus geen wegwerpspul. Wel goed voor het milieu, minder goed tegen het zweten. Dan is het vaak zo dat er op dinsdag en donderdag wat geplande operaties zijn en alles staat in random volgorde op een krijtbord geschreven. Meestal duurt het tussen een kwartier en drie kwartier voordat de anesthesist er is, en die moet er zijn voor een procedure begint. Soms is de anesthesist even thuis of is gewoon te laat; niemand maakt ook echt veel haast. Met een spoedoperatie lijkt er wel iets meer tempo in te zitten soms. Dan gaat er een plastic 'apron' aan als je assisteert, een soort enorm schort om te voorkomen dat je doorweekt raakt met bloed en of vruchtwater. Wassen gaat met een hergebruikt blokje zeep wat zo nu en dan op de grond valt, niet langer dan een minuutje. (in NL gaat dit volgens strikt protocol met borsteltje, veel zeep, 3 minuten boenen, twee keer desinfecteren met handalcohol). Afdrogen met een handdoekje, hergebruikte operatiejas aan, wel dubbele handschoenen en beginnen maar! En dan wordt het snikheet, kriebel overal door de hitte en zweet, OK-bril beslaat: best een belevenis.

Voor iedereen die niet echt in het medische is geinteresseerd: dan kun je het volgende stukje misschien beter skippen. Vandaag (woensdag) was een te gekke dag: het begon niet zo leuk met een vrouw van wie het kindje in haar buik bij 33 weken zwangerschap was overleden, dus we moesten ervoor zorgen dat dat kindje geboren zou worden. Erg zielig, moeder in tranen, dat zie je hier niet veel. Vervolgens kwam er iemand in paniek binnen met de tekst 'sukuuumaaa' (persen in swahili) dus rennen naar deliveryroom en jawel; een blakende baby. Direct daarna werd ineens vrij snel het dode kindje geboren op de labourroom (weeenkamer, waar vrouwen liggen die waarschijnlijk zullen gaan bevallen) dus dat was wel naar maar wel te verwachten. Snel gezorgd dat deze mama dit zo snel mogelijk achter zich kon laten... Vervolgens begon tegelijkertijd weer een andere vrouw te roepen dat ze moest persen en een kwartier later weer een huilend kind, jeej! De volgende vrouw kwam nog geen halfuur later om ook te persen, zou 40 weken zwanger zijn, dus moest naast die eerdere vrouw op de bevalkamer op een gammel bedje klimmen. Er was sprake van wat stress bij het kindje wat zich uitte in een lage hartslag, dus onder supervisie van dr. Yvonne heb ik mijn eerste episiotomie (de zogenoemde 'knip') gezet om de baby snel geboren te laten worden. Bij 40 weken zwangerschap en de buikomvang verwachtte ik een kind van 3,5 kilo, maar er werd er een geboren van 2 kg, vreemd. Toen ik aan de buik ging voelen voor de placenta vond ik die wel erg vol zitten en de mama zei weer zoiets als 'sukuma', wohooo wat?? Een tweede kind!? Oké, onverwacht maar echt megacool. Niemand wist dat ze zwanger was van een tweeling, absurd maar waar, gebeurt hier blijkbaar best vaak. Ik ben echt hyper hierdoor! Toen ook nog geopereerd en zelf gesneden en gehecht, 1,5 liter bloed uit de buik van een vrouw met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap gehaald. Na de operatie maalt ze het goed. Dit was echt een topdag!!

In ons hostel, wat eigenlijk gewoon een huis is met 4 slaapkamers en verder bijzonder weinig, is het nog steeds erg gezellig. Dr. Shwaib moest anderhalve week weg omdat hij door de overheid is geplaatst in een ziekenhuis in een regio bij de grens met Congo en Zambia, nogal ver weg, dus hebben Irene, Anouck en ik ons goed vermaakt in ons vrouwenhuis. Kleren laten maken, bakken in de tuin met e-reader, bijna elke dag ons buikspierkwartier, film kijken, sleepover in een huis hier verderop, zelfgemaakte twister spelen, handwas op Tanzaniaanse wijze, nog steeds douchen met een kannetje en natuuuurlijk spoelt het toilet nog steeds niet florissant door. Mama brengt ons veel bij: van handwassen tot Swahili woordjes en zingen. Ze kookt ook lekker, al begint het soms een klein beetje eentonig te worden. Om een kleine impressie te geven:
Ontbijt is om 7.15 met thee, vaak wit brood met pindakaas/jam/suiker, en ongeveer elke dag een gebakken of gekookt ei, stukje fruit. Helemaal te gek, soms zelfs pannenkoeken. Lunch is warm eten, ergens tussen 13.30 en 16.30 afhankelijk van hoe druk het is in het ziekenhuis: rijst/spaghetti/aardappel als koolhydraten, koe/kip/eend/vis/vega als vleesgerecht, kool/spinazie achtige groenten (en soms zand, schuurt de maag)/paksoi al dan niet gemengd met pindakaas als vitaminen. Ons favoriete lunchgerecht is chips majai: omelet met gebakken aardappel en ketchup, yeah. Of wat eigenlijk nog lekkerder is: chapati. Zelfgemaakte soort wrap, maar dan dikker en smaakvoller, met vlees/groenten in verschillende combinatie. Lang niet gek! Diner om een uur of half 8, zelfde opsomming als bij lunch maar we eten nooit twee keer hetzelfde op een dag. Oh en altijd een stuk fruit of komkommer als extraatje, en niet te vergeten: een heerlijke Malarone pil om malaria te voorkomen. Nou, je zult wel doorhebben dat die 30-day abchallenge eigenlijk noodzakelijk is om niet een paar kilo zwaarder teug te komen... belangrijk om te vermelden: soms zelfs ook nog tussen 10 en 14 uur in de operating theatre thee met suiker en mandazi (enkelvoud andazi) wat een soort oliebollen zijn zonder krenten, gewoon voor de lekkere trek. Oh en we hebben onze frisdrankconsumptie drastisch weten terug te schroeven naar 4 per week, om geen suiker overkill te krijgen. Goed bezig dus.

Nog wat verbazingwekkende dingen:
- in dat meer bij Musoma, lake Victoria (op een na grootste, smerigste meer ter wereld) leven slangen, krokodillen en Hippo's. Die laatsten willen nog weleens aan land komen bij bepaalde windrichting en getij...helaas niet toen wij er waren, of misschien maar beter ook want ze schijnen agressief te kunnen worden.
- bijna dagelijks is er van de 30 kinderen op de kinderafdeling wel eentje overleden , zo wordt gerapporteerd bij de ochtendoverdracht, en eigenlijk altijd aan ernstige malaria of een picipici (motor) ongeval.
- Sam (shikamoo Sam, met lepra) heeft nu 3 keer gevraagd of ik met hem wil trouwen
- als je na 1 uur 's middags nog aan het werk bent, zegt men: pole na kazi (sorry voor het werk) terwijl ik dan denk: prima werktijden
- dr James (net terug van vier weken vakantie, werkt meestal op maternityward ward) ging tijdens de dagelijkse ronde naar een vrouw met een te vroeg geboren baby (1,4 kg) toe omdat het kind niet goed groeide. Gek genoeg trok hij haar shirt naar beneden en kneep in haar borst om er melk uit te krijgen, moest heel hard lachen, zei dat het wel moest lukken...tja. In Nederland zou je een klacht aan je broek hebben, haha.

Afgelopen weekend weer een weekendje weg geweest met wat vrienden hier, erg succesvol met strand, heeeerlijk Indiaas eten, clubbing, Konyagi (spirit of the nation) en een werkende douche!

Dit was weer even de update, nu op naar de laatste week in Shirati en daarna op safari.

Doehoeiiiii!